Câu 1: Hãy phân tích đặc điểm của nhà nước
Định nghĩa về Nhà nước: Theo Hocthue.net thì khái niệm nhà nước được định nghĩa như sau: Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của
quyền lực chính trị,một bộ máy chuyên làm nhiệm vụ thực thi pháp luật và thực hiện các
chức năng quản lý đặc biệt nhằm duy trì trật tự xã hội, thực hiện mục đích bảo vệ
địa vị của giai cấp thống trị.*
Các các điểm cơ bản của
Nhà nước:
1. Nhà nước thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt
Nhà nước thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt quyền lực
này không còn hoà nhập với dân cư như trong chế độ thị tộc nữa. Để thực hiện
quyền lực này, nhà nước xây dựng một hệ thống cơ quan hành chính, thiết lập toà
án, quân đội, cảnh sát, những phương tiện quản lý, những phương tiện cưỡng chế
... nhằm áp bức bằng bạo lực và buộc các giai cấp khác phải tuân thủ, phục tùng
theo ý chí của giai cấp thống trị, đảm bảo phục vụ cho lợi ích giai cấp thống
trị trong xã hội.
2. Nhà nước phân chia dân cư theo các đơn vị hành chính lãnh
thổ
Nhà nước phân chia dân cư theo các đơn vị hành chính lãnh thổ
không phụ thuộc vào huyết thống, nghề nghiệp hoặc giới tính. Việc phân chia này
dẫn đến việc hình thành các cơ quan quản lý trong bộ máy nhà nước. Lãnh thổ là
dấu hiệu đặc trưng của nhà nước, bởi lẽ không có một quốc gia nào mà không có
lãnh thổ. Nhà nước thực thi quyền lực chính trị của mình trên toàn vẹn lãnh thổ.
Một nhà nước có lãnh thổ riêng và trên lãnh thổ ấy phân chia thành các đơn vị
hành chính như tỉnh, huyện, xã...và do có dấu hiệu lãnh thổ mà xuất hiện chế định
quốc tịch– chế định quy định sự lệ thuộc của công dân vào 1 nhà nước và 1 lãnh
thổ nhất định, thông quá đó nhà nước thiết lập quan hệ với công dân của mình.
3. Nhà nước có chủ quyền quốc gia
Nhà nước là một tổ chức quyền lực có chủ quyền, thể hiện
trong đối nội và đối ngoại.
– Trong đối nội, Nhà nước có quyền lực tối cao đối với mọi
con người, mọi tổ chức trong lãnh thổ quốc gia, không chịu ảnh hưởng và không bị
ảnh hưởng bởi bất kỳ một quốc gia nào khác.
– Trong đối ngoại, Nhà nước có sự độc lập hoàn toàn trong
chính sách và các hoạt động kinh tế, chính trị, văn hoá ....với nước ngoài. Nhà
nước có quyền tự do và độc lập quyết định các công việc của mình, tôn trọng chủ
quyền của các nhà nước khác, tôn trọng các quy phạm của luật quốc tế. .
Chủ quyền là thuộc tính vốn có của nhà nước. Trong xã hội có
giai cấp, không có một tổ chức hoặc cá nhân nào có chủ quyền như nhà nước.
4. Nhà nước ban hành pháp luật và thực hiện sự quản lý bắt
buộc đối với mọi công dân
Để giữ gìn trật tự và đảm bảo lợi ích của giai cấp thống trị,
nhà nước phải trực tiếp xây dựng các quy phạm để điều chỉnh các quan hệ xã hội
quan trọng, buộc các chủ thể khi tham gia quan hệ đó phải xử sự đúng ý chí của
nhà nước. Nhà nước đảm bảo thực hiện các quy phạm pháp luật đó bằng sức mạnh cưỡng
chế của nhà nước. Pháp luật trở thành một công cụ sắc bén không thể thiếu được
trong tay nhà nước để quản lý xã hội..
Nhà nước và pháp luật có mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau:
không thể có nhà nước mà thiệu pháp luật và ngược lại. Chỉ có Nhà nước mới có
quyền ban hành pháp luật và cũng chính nhà nước bảo đảm cho pháp luật được thực
thi trong cuộc sống.
5. Nhà nước có quyền quy định và thực hiện việc thu các loại
thuế
Để nuôi dưỡng bộ máy nhà nước, đảm bảo cho phát triển kinh tế,
văn hóa, xã hội, giải quyết công việc chung của xã hội, mọi nhà nước phải quy định
và thực hiện việc thu các loại thuế dưới các hình thức bắt buộc, với số lượng
và thời hạn ấn định trước. Thuế là khoản đóng góp bắt buộc của các công dân và
các tổ chức kinh tế trên lãnh thổ quốc gia vào ngân sách nhà nước, đây là nguồn
thu nhập chủ yếu của nhà nước.
Liên hệ đặc điểm nhà nước pháp quyền xhcn
Nhà nước Việt Nam là nhà nước XHCN bởi vậy Bản chất của pháp
luật xã hội chủ nghĩa (sau đây viết tắt là XHCN) Việt Nam có những điểm chung về
bản chất của pháp luật xã hội chủ nghĩa. Pháp luật XHCN ra đời và tồn tại là sự
tất yếu khách quan trên cơ sở tàn dư của chế độ tư sản. Pháp luật XHCN là công
cụ cần thiết để nhà nước quản lý xã ội, bảo vệ chế độ xã hội, chế độ nhà nước
và thành quả cách mạng. Pháp luật XHCN Việt Nam thể chế hóa cương lĩnh, đường lối,
chính sách của Đảng cộng sản Việt Nam thành ý chí chung của nhà nước, của nhân
dân.
Câu 2: Hãy giải thích vì sao áp dụng pháp luật là hoạt động
mang tính quyền lực của nhà nước?
a) Giải thích
Áp dụng pháp luật là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước vì
nguyên nhân sau:
– Hoạt động áp dụng pháp luật là sự tiếp tục thể hiện ý chí
của nhà nước, thông qua hoạt động áp dụng pháp luật, ý chí nhà nước thể hiện
trong các quy phạm pháp luật trở thành hiện thực trong thực tế, đuợc thể hiện một
cách cụ thể trong các trường hợp cụ thể.
– Khi áp dụng pháp luật, trên cơ sở các quy định của pháp luật,
các chủ thể có thẩm quyền áp dụng có thể ban hành những mệnh lệnh, quyết định
có giá trị bắt buộc phải tôn trọng hoặc thực hiện đối với đối tượng áp dụng.
Các mệnh lệnh, quyết định này chủ yếu thể hiện ý chí đơn phương của chủ thể có
thẩm quyền áp dụng mà không phụ thuộc vào ý chí của đối tượng áp dụng. Các mệnh
lệnh, quyết định áp dụng pháp luật của các cơ quan, tổ chức nhà nước sẽ được
nhà nước bảo đảm thực hiện bằng nhiều biện pháp, trong đó có cả biện pháp cưỡng
chế nhà nước.
b)Áp dụng pháp luật được tiến hành trong các trường hợp sau:
1) Khi xảy ra tranh chấp giữa các bên tham gia quan hệ pháp
luật về quyền và nghĩa vụ mà tự họ không thể giải quyết được, phải nhờ cơ quan
nhà nước (hoặc cơ quan của tổ chức xã hội) có thẩm quyền giải quyết;
Ví dụ tranh chấp phân chia tài sản thừa kế.
2) Khi quyền và nghĩa vụ của các chủ thể không mặc nhiên
phát sinh nếu thiếu sự can thiệp của Nhà nước;
Ví dụ quyền đòi nuôi con cần phải cưỡng chế để giao con. Bởi
vậy cần nhà nước can thiệp.
3) Khi cần áp dụng chế tài pháp luật đối với chủ thể vi phạm
pháp luật;
Ví dụ: Uống rượu khi lái xe là vi phạm pháp luật giao thông
cần bị tước bằng lái xe.
4) Khi nhà nước thấy
cần kiểm tra, giám sát hoạt động của các chủ thể quan hệ pháp luật hoặc để xác
định sự tồn tại hay không tồn tại của sự kiện thực tế có ý nghĩa pháp lí như
xác nhận. Ví dụ như di chúc, xác nhận văn bằng, chứng chỉ, hợp đồng viết tay,
chữ kí của người có thẩm quyền…